Ontwikkelingen medialandschap, NPO en politiek
Zowel in onze eigen organisatie als in onze omgeving vinden grote veranderingen plaats. Extern blijven het snel veranderende medialandschap met platformen als YouTube, de opkomende positie van buitenlandse spelers als Netflix, Amazon en Disney+, de politieke druk en bezuinigingen op omroepen, maar ook de dalende ledenaantallen van grote invloed op de strategische keuzes van BNNVARA. Het zijn veranderingen die impact hebben op BNNVARA als organisatie, als mediamerk en als werkgever.
Visie kabinet op de toekomst van de publieke omroep
Op 14 juni 2019 presenteerde het kabinet zijn visie op de toekomst van de publieke omroep. De brief beschreef welke veranderingen er, wat het kabinet betreft, nodig zijn om de publieke omroep toekomstbestendig te maken. Het betrof nadrukkelijk een visie en nog geen uitgewerkt plan. De in de brief aangekondigde maatregelen worden nog uitgewerkt en de omroepen hebben de mogelijkheid om met input te komen voor deze verdere uitwerking. Een aantal voor BNNVARA belangrijke aangekondigde maatregelen zijn:
De publieke omroep houdt een brede taakopdracht en blijft bestaan uit omroepverenigingen en taakorganisaties.
Het vereiste ledenaantal wordt naar beneden bijgesteld (naar minimaal 100.000 leden) en er komen andere criteria om onze maatschappelijke verankering aan te tonen.
Omroepen krijgen meer ruimte online én meer ruimte om zich te profileren.
De huidige verdeling van de garantiebudgetten wordt herzien en de omroepen zullen meer moeten uitbesteden aan onafhankelijk producenten.
De publieke omroep zet een betekenisvolle stap richting een reclamevrije publieke omroep.
De publieke omroep zal een besparingen op de overhead moeten realiseren van 42 miljoen euro.
In de pers, en later ook in het Kamerdebat over deze visiebrief, werd in september 2019 veel aandacht besteed aan de financiële consequenties van het reclamevrij maken van de publieke omroep. Wij maken ons, met de andere omroepen én NPO, grote zorgen over de financiering voor de komende periode. Het kabinet pleit voor meer stabiele financiering, maar de praktijk heeft afgelopen jaren uitgewezen dat het enkel afhankelijk zijn van de overheid voor financiering juist tot grote onzekerheid leidt. Er is immers afgelopen jaren al meer dan 200 miljoen bezuinigd op de publieke omroep en ook nu zullen de teruglopende STER-inkomsten niet volledig worden gecompenseerd.
BNNVARA trok in het najaar van 2019 met het College van Omroepen op om input te leveren voor het wetgevingsproces. Ook hebben wij zelfstandig input geleverd aan de minister en Kamerleden daar waar het de visie van de minister betreft over online, het bereiken van jongeren én de mogelijkheid om ons te kunnen profileren. Dat zullen wij in 2020 voortzetten.
Online beleid NPO
NPO presenteerde in 2019 zijn nieuwe online-strategie. Dat resulteerde in nieuwe beleidsregels die er toe leiden dat wij weliswaar gebruik kunnen maken van platformen van derden om onze content te verspreiden, maar dat de voorwaarden waaronder wij dit kunnen en mogen zo stringent zijn dat de ruimte die wij krijgen zeer beknellend is. Daar waar NPO schermt met de stelling “dat er nu veel meer mogelijk is”, ervaren wij en de andere omroepen dat er juist steeds minder mogelijk is én dat wij voor alle activiteiten op platformen van derden vooraf toestemming moeten vragen aan (en krijgen van) NPO. Dat heeft in de praktijk grote consequenties.
Daar wij steeds meer integraal willen werken (omdat ons verhaal centraal staat en niet het kanaal waarop we dit verspreiden) merken wij dat de huidige financieringsstructuur van NPO daar niet op aansluit. NPO kent nog steeds een strakke scheiding tussen lineair en online waardoor er voor online aparte budgetten moeten worden aangevraagd én vooraf, gedetailleerd, moet worden aangegeven op welke kanalen wij aanwezig zullen zijn en met welke content. Dat terwijl online zich veel minder laat voorspellen.
Deze werkwijze betekent ook dat lineair (televisie en radio) nog altijd bepaalt met welke content wij online aanwezig zijn, terwijl online juist vraagt om een eigen aanpak. In 2019 hebben wij onze bezwaren tegen dit beleid en de wijze waarop dit wordt toegepast duidelijk kenbaar gemaakt bij NPO. Dat gesprek is ten tijde van het opstellen van dit jaarverslag nog niet afgerond.
Binnen de hele discussie over onze aanwezigheid online neemt onze portal, BNNVARA.nl, een aparte positie in. In 2019 heeft NPO beleid geformuleerd waarin strengere eisen worden gesteld aan onze eigen omroepportal. Er is een gewijzigd profiel voor de omroepportals vastgesteld waaraan ook BNNVARA.nl zal moeten voldoen. Dat leidt ertoe dat wij beperkt worden in het tonen van onze content op onze eigen portal en dat wij slechts verdieping en verrijking mogen aanbieden rondom titels die niet ook op andere kanalen van de publieke omroep te vinden zijn. Dat betekent in de praktijk dat wij, bijvoorbeeld, op onze portal slechts in beperkte mate verdieping mogen aanbieden rondom onze titels die op NPO3 worden uitgezonden en dat het terugkijken van al onze content via NPOStart.nl moet. Hier hebben wij grote moeite mee. Wij zijn immers een vereniging met een grote achterban en leden, en moeten in staat worden gesteld om die achterban aan ons te binden. Ten tijde van de totstandkoming van dit jaarplan beraden wij ons op welke stappen we in dit kader, mogelijk samen met andere omroepen, moeten en willen zetten.
Nieuwe concessie en erkenning
De huidige erkenningsperiode is in het najaar van 2019 door het kabinet met één jaar verlengd. Dat betekent dat wij in 2020 ons beleidsplan voor de periode 2022 – 2026 moeten opstellen en dat eind 2020 de ledentelling zal plaatsvinden (daar waar wij verwachtten dat die in 2019 zou plaatsvinden).